سند راهبردي نظام جامع فناوري اطلاعات جمهوري اسلامي ايران

سند راهبردي نظام جامع فناوري اطلاعات جمهوري اسلامي ايران شماره76106/38876
مديرعامل محترم روزنامه رسمي كشور
بازگشت به نامه شماره1222/9 مورخ10/4/1388 به پيوست سند راهبردي نظام جامع فناوري اطلاعات جمهوري اسلامي ايران كه به مهر « پيوست تصويب‌نامه هيئت وزيران» تأييدشده است براي انتشار در روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران ارسال مي‌گردد.

معاون امور دولت ـ علي صدوقي

شماره18725/ت38876هـ 11/2/1388

سند راهبردي نظام جامع فناوري اطلاعات جمهوري اسلامي ايران

وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات
هيئت وزيران در جلسه مورخ 8/2/1387 بنا به پيشنهاد وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران تصويب نمود:
سند راهبردي نظام جامع فناوري اطلاعات جمهوري اسلامي ايران به شرح پيوست كه تأييد شده به مهر پيوست تصويب‌نامه هيئت وزيران است، تعيين مي‌شود.

معاون اول رئيس‎جمهور ـ پرويز داودي

1ـ مقدمه
با تصويب و ابلاغ سند چشم‌انداز بيست‌سالة جمهوري اسلامي ايران كه تصوير ايران آينده را طراحي نمود، بلوغ فكري و مديريتي فرهيختگان جامعة اسلامي بروز و ظهور يافت. بدين معني كه جامعه جوان، پويا، مستعد و مديران هوشمند و مدبر كشور تحولات محيط ملي و جهاني را درك نموده و در تلاش هستند تا دوران گذر توسعة ملي را با سرعت سپري نموده و سطح زندگي جامعة ايراني را به سطح زندگي جوامع توسعه‌يافته برسانند. اين راهبرد ملي در شرايطي طراحي و اجرا مي‌شود كه اساس رويكرد مديريت توسعة مبتني بر چشم‌انداز، الگوي دانش پايه مي‌باشد.
« ايران كشوري است توسعه‌يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در سطح منطقه، با هويت اسلامي و انقلابي، الهام‌بخش در جهان اسلامي و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بين‌الملل1».
زيرساخت اساسي موردنياز الگوي دانش‌پايه و برخورداري از دانش پيشرفته، شكل‌گيري جامعة اطلاعاتي با بهره‌گيري گسترده و همه‌جانبه از فناوري اطلاعات در كلية سيستم‌هاي اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي كشور مي‌باشد. رشد و توسعة اين فناوري شامل دو بخش توسعة صنعت و فناوري و گسترش كاربري آن در حوزه‌هاي مختلف بخشي و فرابخشي از قبيل آموزش، بهداشت، پژوهش، تجارت، صنعت، خدمات عمومي( اداري، بانك، بيمه، امور قضايي، گردشگري و.....) مي‌باشد؛ به طوري كه از اين فناوري به عنوان فناوري متحول‌كننده اجتماع و اقتصاد نيز نام برده مي‌شود.
تغيير پارادايم جهاني از عصر صنعتي به عصر جهاني شدن ارتباطات و انفجار اطلاعات كه عصر فراصنعتي ناميده مي‌شود، موجب شكل‌گيري جامعة اطلاعاتي و اقتصاد دانش بنيان و مديريت دانش گرديده است. از اين منظر، جامعة اطلاعاتي را جامعه‌اي مي‌دانند كه در آن فناوري‌هاي ارزان توليد داده‌هاي ديجيتالي، ذخيره‌سازي، انتقال، فراوري و پردازش آنها استفاده عمومي داشته و اين عموميت‌يافتگي با نوآوري سازماني، علمي، فني، تجاري، اجتماعي و حقوقي همراه شده و تحولات همه‌جانبه‌اي را در زندگي بشر به وجود آورده است. از ديدگاه كلان، جامعة اطلاعاتي با معيارهاي تقويت شده در حوزه‌هاي پنج‌گانة فناوري، اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي ارزيابي مي‌گردد كه در ادامه اين شاخصه‌ها و ويژگي‌ها به طور اجمال معرفي مي‌شوند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ فرازي از سند چشم‌انداز بيست ساله جمهوري اسلامي ايران
• معيار فناوري
كاربرد وسيع فناوري‌هاي پيشرفته ازجمله فناوري پيشرفته مدارات مجتمع (ابررايانه‌ها و حافظه‌ها)، تجهيزات مخابراتي پيشرفته، سامانه‌هاي خبره، نظام اطلاع رساني مبتني بر دانش فني و كتابخانه‌هاي الكترونيكي از بارزترين مشخصه‌هاي جامعة اطلاعاتي است. به عبارت ديگر، جامعة اطلاعاتي بر زيرساختي از فناوري‌هاي توليد، ذخيره‌سازي، پردازش و تبادل اطلاعات بنا نهاده شده است و با سير تحولات اين فناوري‌ها عمق مي‌يابد. به همين دليل يكي از مسيرها براي دستيابي به اين جامعه نوين، بكارگيري فناوري‌هاي مرتبط است.
• معيار اقتصادي
ارزش اقتصادي اطلاعات از مهمترين شاخصه‌هاي ديگر جامعة اطلاعاتي است. اطلاعات نه تنها باعث بهبود عملكرد بخش‌هاي مختلف اقتصادي مي‌شود، بلكه خود به شكل كالايي با ارزش‌هاي اقتصادي درآمده و فعاليت‌هاي مربوط به توليد، ذخيره‌سازي، انتقال و پردازش اطلاعات نيز منجر به ارزش افزوده اقتصادي مي‌شوند. هر چه نسبت ارزش افزودة اطلاعات به ارزش اقتصادي ساير فعاليت‌ها بيشتر شود، صفت اطلاعاتي بيشتر به جامعه تعلق مي‌گيرد.
• معيار اجتماعي
چگونگي شكل‌گيري اقشار قوي و ضعيف و حاكم و محكوم در جامعة اطلاعاتي نيز قابل توجه است. تفاوت جامعة اطلاعاتي با جوامع پيشين در آن است كه ارزش‌هاي اطلاعاتي بر ارزش‌هاي مادي، نژادي و.... غلبه مي‌كند و در اقتصاد چنين جامعه‌اي، سرمايه اطلاعات و دانش فني بر سرماية منابع برتري مي‌يابد. به عبارت ديگر دسترسي به حجم بيشتري از اطلاعات با ارزش، معيار رتبه‌بندي طبقات و اقشار مختلف اجتماعي است.
• معيار سياسي
در جامعة اطلاعاتي، تمركز قدرت، نفوذ سياسي و تحولات اجتماعي ناشي از برخورداري از اطلاعات است و اين امر دليل آشكاري بر مزايا و منافع ايجاد يك قطب اطلاعاتي است. پيامد اين امر، تبديل جامعه (و جوامع) به دو گروه شامل خيل مخاطبان منفعل و صرفاً مصرف‌كننده از يك سو و شمار قليلي از محافل برتر و نيز افراد سرآمد كشورها و توليدكنندگان فعال اطلاعات الكترونيكي از سوي ديگر خواهدبود.
• معيار فرهنگي
برخلاف آنچه ممكن است، در نگاه اول به نظر آيد آنچه در جامعة اطلاعاتي در حوزة فرهنگ در حال وقوع است، نه بروز يك فرهنگ به اصطلاح نوپاست كه تحول و تغيير اساسي شيوه زندگي را در سراسر جهان به دنبال داشته باشد، بلكه توسعة دامنة تعامل و تقابل گستردة فرهنگ‌ها است. به دليل ارزش اقتصادي، اجتماعي و سياسي اطلاعات در جامعه اين تعامل بين فرهنگ‌ها، مي‌تواند منجر به استيلاي فرهنگ‌هايي شود كه تأكيد بيشتري بر بكارگيري اطلاعات و بي‌پروايي و صراحت در تبادل اطلاعات گوناگون و بويژه مبادلة متمركز اطلاعات در زمينه‌هاي اجتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي دارند. به تعبيري، اطلاعات به پشتيباني از فرهنگ‌هايي برمي‌خيزد كه گردش آزاد و سريع‌تر و به تبع، جايگاه برتر آن را بهتر تبليغ و تضمين كنند.
2ـ سناريوها و روندهاي جهاني در حوزة فناوري اطلاعات
1ـ2ـ سناريوها در حوزة فناوري اطلاعات
شناسايي روندهاي جهاني توسعة فناوري اطلاعات به سياست‌گزاران، برنامه‌ريزان، مديران و تصميم‌گيران كمك مي‌كند تا واقعيت‌هاي جهان را درك نموده و دانش كافي و لازم از عرصه‌هاي مختلف فناوري به دست آورند و رويكردهاي حاكم و اثرگذار فناوري جهاني از دو ديدگاه مديريت و فناوري ارزيابي نمايند.
از نگاه مديريت كلان جهاني، اولين سناريو، سناريوي سلطة جهاني مي‌باشد كه با مديريت قدرت‌هاي سلطه‌گر و ادارة جهان مبتني بر جهاني‌سازي در ابعاد مختلف اقتصاد، سياست و فرهنگ مطرح مي‌باشد. طراحان اين سناريو، فناوري اطلاعات را مهمترين ابزار براي تحقق اهداف خويش مي‌دانند. اين سناريو با مخالفت كشورهاي جهان مواجه گرديد و آنان به اتخاذ تدابير بازدارنده در حوزة فناوري اطلاعات در مقابل آن پرداخته‌اند.
دومين سناريو، سناريوي پرش است. با توجه به شكاف روزافزون بين كشورهاي جوامع توسعه‌يافته يا صنعتي شده و جوامع در حال توسعه، رقابت گروه كشورهاي « شمال» و كشورهاي در حال توسعه « جنوب» شدت بيشتري يافته است. پس از ظهور فناوري اطلاعات، گروهي از كشورهاي جنوب توانسته‌اند با بهره‌گيري از اين فرصت‌، شكاف توسعه خويش را با برترين‌هاي جهان كاهش دهند و سطح شاخص‌هاي توسعه‌يافتگي را با سرعت بهبود بخشيده و راه دويست ساله آنان را در دو دهه طي كنند. به اين جهت اين سناريو را اصطلاحاً پرش ناميده‌اند.
سومين سناريو، سناريوي پاسخگويي اجتماعي است. با توسعة ارتباطات و پيدايش انواع گرايشات سياسي، سطح توقع مردم در جوامع فقير و غني افزايش يافته و مقايسة بين جوامع در حال توسعه با پيشرفته شكل گرفت. اين موضوع، مشروعيت و مصونيت دولتها كه نقش عمده‌اي در حوزة اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اين جوامع دارند را نشانه گرفت. لذا دولتها در تلاشند تا به نيازهاي اجتماعي و افزايش سطح رفاه عمومي توجه نمايند. به طوري كه بعضي از دولتهاي هوشمند جهان از فناوري اطلاعات براي تأمين اين خواسته اجتماعي استفاده مناسب نموده‌اند.
چهارمين سناريو، سناريوي بازار جهاني مي‌باشد كه عرصة اقتصاد جهاني را هدف قرار داده است. بازيگران عمدة اين سناريو، شركتهاي چندمليتي و وابسته به كشورهاي پيشرفته هستند كه از موج توسعة فناوري و گسترش بازارها و تنوع محصولات استفاده فراوان برده و مديريت رقابت اقتصاد و بازار جهاني را برعهده گرفته‌اند. برخي از كشورهاي در حال توسعه نيز از فرصتهاي اين سناريو بهره برده‌اند.
2ـ2ـ روندهاي جهاني در حوزة فناوري اطلاعات
از ديدگاه تحولات فناوري، رويكردها و نوآوريهاي مختلفي مورد توجه قرار گرفته كه به طور اختصار بررسي مي‌گردد.
• همگرايي و يكپارچه‌سازي فناوري‌ها1
يكي از رويكردهاي مهم فناوري‌ها، يكپارچه‌شدن و همگراشدن آنها مي‌باشد. روند توسعة فناوري اطلاعات به گونه‌اي است كه انواع فناوريها اين حوزه را به سوي همديگر همگرا نموده است. در گذشته، حوزه‌هاي مختلفي چون رسانه، مخابرات و رايانه عرصه‌هاي متفاوتي محسوب مي‌شدند، اما به مرور زمان و در طول ساليان گذشته به سوي يكديگر همگرا شده و در نتيجه هركدام باعث هم‌افزايي و پيشرفت ديگري شده است.
• افزايش كيفيت (ظرفيت‌ها)
يكي ديگر از ابعاد روند توسعة فناوري اطلاعات، رشد ظرفيتها است. براي مثال، مي‌توان به رشد سرعت پردازش كه براساس قانون مور هر هجده ماه دو برابر مي‌شد، اشاره نمود. همچنين افزايش ظرفيت حافظه‌ها و افزايش سرعت تبادل شبكه‌ها نيز در اين خصوص قابل‌ذكر هستند.
• كاهش هزينه‌ها2
از ويژگي‌هاي قابل توجه در توسعه فناوري اطلاعات، كاهش هزينه‌ها و قيمت‌ها به موازات افزايش كيفيت و ظرفيت بوده است. در ساير حوزه‌ها معمولاً افزايش كيفيت و ظرفيت افزايش قيمت را به دنبال دارد؛ در حاليكه در حوزة فناوري اطلاعات اين موضوع برعكس شده است. علت كاهش قيمت‌ها از يك سو بزرگترشدن بازارها و كاهش هزينه‌هاي اوليه و از سوي ديگر تغييرات فناوري به سمت كاهش وابستگي به اجزاي سخت‌افزاري و گسترش كاربرد بخشهاي نرم‌افزاري بوده است. اين رويكرد خود انعطاف لازم را براي افزايش كيفيت و كاهش قيمت به همراه داشته است.
• كاهش ابعاد يا كوچك‌سازي3
رويكرد بعدي در توسعة فناوري اطلاعات، كوچك‌سازي و كاهش ابعاد است. همانگونه كه در انواع محصولات فناوري اطلاعات از جمله رايانه و تلفن‌هاي همراه جديد مشاهده مي‌شود، جهت‌گيري محصولات فناوري اطلاعات در دنيا به سمت كوچك شدن است. اين جهت‌گيري نيز از اين بعد قابل توجه است كه افزايش قابليت و ظرفيت معمولاً مستلزم افزايش ابعاد است، ولي در حوزة فناوري اطلاعات به دليل جهت‌گيري تغييرات سريع فناوري (پردازنده‌ها، حافظه‌ها و شبكه‌هاي‌ارتباطي) در راستاي كوچك‌شدن، محصولات اين حوزه روندي عكس دارند.
• شبكه‌سازي4
توسعة ارتباطات و شبكه‌هاي رايانه‌اي، شرايط جديدي را براي شبكه‌سازي خدمات، كاربردها و كاربران ايجاد نموده است. هرچه زمان بيشتري مي‌گذرد، شبكه‌هاي جديدي از داده‌ها، خدمات، افراد و.... تحت عناوين مختلف وبلاگ، شبكة اجتماعي، شبكة تجارت الكترونيك، شبكة اطلاعات چند رسانه‌اي، شبكة خبري و.... در بستر شبكه‌هاي رايانه‌اي
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-Integration
2-Cost reduction
3- Downsizing
4-Networking
ايجاد مي‌گردد. براي تقويت اين رويكرد، تلاش‌هاي گسترده‌اي در زيرساخت‌ها انجام مي‌پذيرد. براي مثال، مي‌توان به شبكة نسل جديد مخابراتي1 يا شبكة محاسبات شبكه‌اي2 اشاره نمود.
• هوشمندسازي
اين رويكرد به هوشمندسازي كاربردها و نرم‌افزارها براي افزايش رفاه اشاره دارد. ساخت انواع روبوتهاي هوشمند، طراحي و ساخت انواع نرم‌افزارهاي هوشمند براي مقاصدي چون ترجمه ماشيني، برنامه‌ريزي، پيش‌بيني، سيستمهاي خبره و.... قابل ذكر است. اهميت اين رويكرد به قدري است كه بعضي از صاحبنظران پيش‌بيني كرده‌اند كه انقلاب بعدي فناوري اطلاعات، مبتني بر اين رويكرد و در طي قرن بيست و يكم اتفاق خواهد افتاد.
با بررسي مختصر سناريوها و روندهاي مربوط به حوزة فناوري اطلاعات انتخاب رويكرد فعالانه كه بتواند فاصله و شكاف سطح فناوري كشور با جوامع پيشرفته را كاهش دهد، ضروري خواهدبود. به ويژه آنكه مي‌بايد به آرمانها و ارزش‌هاي مندرج در قانون اساسي و حفظ هويت ملي همت گماشته شود تا اهداف چشم‌انداز 1404 هجري شمسي كشور محقق شوند و سياست‌هاي كلي شبكه‌هاي اطلاع‌رساني و ارتباطات و اطلاعات كشور و امنيت فضاي شبكه و تبادل اطلاعات موردتوجه قرار گيرند. براين اساس رويكرد تهيه سند راهبردي فناوري اطلاعات كشور عبارت خواهدبود از « ايجاد جرياني پرشتاب و با سرعت براي پركردن فاصلة فناوري اطلاعات كشور با كشورهاي صنعتي از طريق توسعه و تعميق الگوي دانش پايه ملي و دستيابي به سهم مناسب خدمات و كالاهاي فناوري از بازار جهاني و تأمين نيازهاي اجتماعي جامعه پويا و متحول ايران اسلامي» كه آن را سناريوي « توانمندسازي ملي» براي « ارتقاي قدرت رقابت‌پذيري صنعتي و فني در عرصه جهاني و تأمين نيازهاي ملي در حوزه‌ فناوري» مي‌ناميم.
اين رويكرد، مسئوليت‌پذيري و فعال بودن همة آحاد جامعه و حاكميت را مورد توجه قرار داده و موجب بازدارندگي همه‌جانبه در تعامل سناريوي سلطة جهاني مي‌شود كه از دستاوردهاي جهاني سناريوي پرش و مسئوليت‌پذيري اجتماعي استفاده مي‌نمايد. بنابراين، انتخاب اولويت‌هاي بلندمدت صنعت فناوري در كشور و بازارهاي هدف و تدوين راهبرد مناسب گزينش فناوري و افزايش سطح قابليت آن يك الزام ملي براي همة دست‌اندركاران نهادها، مؤسسات، شركتها و اشخاص حقيقي و حقوقي در بخش‌هاي دولتي و غيردولتي محسوب مي‌گردد.
3ـ ساختار سند راهبردي فناوري اطلاعات جمهوري اسلامي ايران
ساختار اين سند شامل قسمت‌هاي زير مي‌باشد:
ـ واژگان كليدي
ـ بيانية ارزش‌ها3
ـ بيانية چشم‌انداز 4
ـ بيانيه مأموريت 5
ـ حوزه‌هاي راهبردي6 فناوري اطلاعات
ـ اهداف بنيادين7
ـ جهت‌گيري‌هاي راهبردي8
ـ راهبردها9
ـ راهكارهاي طي كردن راهبردهاي هر حوزه10
ـ شاخص‌ها و اهداف كمي11
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-New generation network
2- Grid computing
3- Core value statement
4- Vision statement
5- Mission statement
6- Strategic domains
7- Goals
8- Strategic variations
9- Strategies
10-Alternatives
11- Index
كه در ابتدا واژگان كليدي كه در اين سند مورد استفاده قرار گرفته معرفي شده و سپس به تشريح بيانيه ـ بيانية ارزش‌ها، بيانية چشم‌انداز، بيانيه مأموريت پرداخته مي‌شود، در قسمت معرفي حوزه‌هاي راهبردي فناوري اطلاعات پس از معرفي 7 حوزه آن، اهداف بنيادين، جهت‌گيري‌ها، راهبردها و راهكارهاي هر حوزه در ذيل آن بيان مي‌گردد.
1ـ3ـ واژگان كليدي
ارزشهاي راهبردي
ارزشها تصوير آينده يك كشور را نشان مي‌دهند. ارزشهايي راهبردي تلقي مي‌شوند كه ارتباط مستقيم با منافع حياتي و اوليه و ثانويه يك جامعه داشته، در برگيرنده اصول اعتقادي و اساسي جامعه است و به عنوان اصول راهنما براي همگان، ارزش و اهميت ذاتي و محوري دارند.
بيانيه چشم‌انداز
بيانيه چشم‌انداز تصويري است از وضعيت يك كشور زماني كه به اهداف و راهبردها خود دست‌يافته باشد. اين بيانيه به نحوي تنظيم مي‌شود كه چالشهاي راهبردي و هدفهاي تعيين شده كيفي در سند، ارتباط مستقيم و معناداري با يكديگر داشته باشند؛ نيازهاي جامعه را در آينده و حال به عنوان هماهنگي بين جامعه و تصوير آينده در بيان كلمات و جملات يكسان نمايد و از كلمات و جملات آرماني، قابل دست‌يافتني، ارزشي و مقدس و نهادينه شده براي عبارت‌پردازي سند استفاده شود.
بيانيه مأموريت
مأموريت اهداف بنيادين كشور را به تصوير مي‌كشد. در حاليكه چشم‌انداز تصوير كشور پس از نيل به اهداف را نشان مي‌دهد.
حوزه‌هاي راهبردي
حوزه‌هاي راهبردي، قلمروهاي اساسي كه نقش محوري در ارتقاء جايگاه كشور در زمينه فناوري اطلاعات دارد را بررسي مي‌كند
راهبرد
راهبرد، چگونگي حركت يك كشور در جهت تحقق مأموريت و اهداف تعيين شده را نشان مي‌دهد
راهكارها
راهكارها، مجموعه‌اي از بديل‌ها به منظور طي نمودن يك راهبرد مي‌باشد.
2ـ3ـ بيانية ارزش‌ها
ارزش‌هاي بنيادي كه مبتني بر آرمان‌هاي قانون اساسي، سند چشم‌انداز ملي و سياست‌هاي كلي فناوري اطلاعات كشور جهت بهره‌گيري گسترده و همه‌جانبه براي رشد و تكامل جامعه و توسعة آينده فناوري اطلاعات مي‌باشند عبارتند از:





3ـ3ـ بيانية چشم‌انداز
تصوير آينده مطلوب فناوري اطلاعات در كشور با توجه به آرمان‌ها، آرزوها و نيازهاي جامعه هم‌جهت با سند چشم‌انداز بيست‌ساله كشور چنين خواهدبود:



4ـ3ـ بيانية مأموريت
در راستاي تحقق اهداف چشم‌انداز بيست‌ساله كشور و دستيابي به جايگاه اول علمي، فناوري و اقتصادي منطقه و استقرار جامعة دانش پايه و دانائي محور در توسعة مديريت فناوري اطلاعات در سطح ملي با تمركز به سياست‌گزاري و ساماندهي نظـام ملي نوآوري فناوري، بيانية مأموريت فناوري اطلاعات كشور، اينگونه ترسيم خواهد شد:





5 ـ3ـ حوزه‌هاي راهبردي
حوزه‌هاي راهبردي قلمروهايي كه نقش محوري در ارتقاء جايگاه كشور در زمينة فناوري اطلاعات دارد را بررسي مي‌كند. تمركز بر حوزه‌هاي با اهميت فناوري اطلاعات و انتخاب اولويت‌هاي اساسي كشور با توجه به بيانيه‌هاي مأموريت چشم‌انداز و تأمين نيازهاي حال و آينده جامعه و توجه به تلفيق چهار رويكرد:
ـ فرصت محوري (اهداف چشم‌انداز فناوري اطلاعات)
ـ كاركردگرايي (نظام ملي نوآوري فناوري)
ـ موضوع محوري (بررسي تطبيقي كشورهاي منتخب جهان)
ـ‌ نيازسنجي و مسئله محوري (آسيب‌شناسي فناوري اطلاعات در كشور)
در هفت حوزه به شرح زير تبيين مي‌گردد:
« جامعه و شهروندان»، « توسعه منابع انساني با كيفيت» ، « دولت و شيوة مديريت عمومي و ارائه خدمات و سرويس‌هاي موردنياز و به روز در جامعه» ، « تحقيق و پژوهش و نوآوري فناوري» ، « توسعه صنعت فناوري اطلاعات» و « كسب و كارهاي مبتني بر فناوري اطلاعات» و ‌« چگونگي تعامل محيط ملي و فراملي با شبكه‌هاي جهاني اينترنت، كشورها، بنگاه‌ها و بازارها».



در حقيقت اولويت‌هاي راهبردي، اهداف راهبردي، راهبردها و راهكارها در اين فضا و قلمرو با تمركز در اين حوزه‌ها تعيين و تعريف مي‌گردد (شكل 1). در ادامه به ترتيب هركدام از حوزه‌هاي نامبرده معرفي و اهداف، راهبردها و راهكارها يا بديل‌هاي ارائه‌شده در هريك از حوزه‌هاي ياد شده ارائه مي‌گردد.
الف ـ « حوزة شهروندان ايراني ـ اسلامي»
الف ـ1ـ تعريف و شناخت
مفهوم شهروندان به افرادي كه مسئوليت‌پذير، پاسخگو و فعال هستند اطلاق مي‌گردد. شهروندان كمك دهنده، داراي نقشي مؤثر در فرآيند توسعة ملي بوده و منفعل، ساكن و مددجو نيستند. از اين رو حصول اطمينان از كاربرد فناوري اطلاعات در همة ابعاد زندگي و سيستم‌هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي موجب تحولي بزرگ در شيوة زندگي، كار و فعاليت مي‌شود. توانمندي شهروندان در پردازش، ذخيره، انتقال، توليد و بكارگيري داده، اطلاعات و دانش، اهميت به‌سزايي دارد. افراد شايسته، با مهارت، داراي شوق و انگيزش، پاسخگو و نوآور مي‌توانند، در ارتقاء سطح كيفيت زندگي فردي و اجتماعي يك جامعه وظايف بزرگي را به عهده ‌گيرند. اينگونه شهروندان مي‌توانند، در بازار جهاني فعاليت نموده و مبادله ثروت و دانش به دور از هيچ‌گونه محدوديت جغرافيايي، فيزيكي و اقتصادي در كوتاه‌ترين زمان و در هر مكاني را داشته باشند و شكل‌دهنده به اقتصاد متنوع و افزايش قدرت رقابت باشند. اينگونه جوامع در بالاترين سطح قرار مي‌گيرند و قدرت جذب دانش و استعداد از اقصي نقاط جهان را دارند.

الف ـ2ـ هدف بنيادي

مشاركت اجتماعي و تضمين مردم‌سالاري ديني با كاربرد فناوري اطلاعات، موجبات تسهيل، فراگيري، نقش‌پذيري و مسئوليت‌پذيري جامعه را بيشتر نموده و همة آحاد جامعه را قادر مي‌سازد كه بطور فعال اطلاعات را انتقال دهند، در تسهيم دانش فعاليت نمايند و از طريق شبكه‌هاي مختلف علمي، فني، اجتماعي و اقتصادي در فعاليت‌هاي اجتماعي شركت كنند. علاوه بر اين ايثارگران، جانبازان و معلولان جسمي حركتي نيز با سهولت بيشتري در جامعه حضور خواهند داشت و فعاليت‌هاي داوطلبانه و ساير فعاليت‌هاي اجتماعي با سهولت و گستردگي بيشتري صورت خواهد پذيرفت.
الف ـ 3ـ جهت‌گيريهاي راهبردي
جهت‌گيري‌هاي راهبردي در اين حوزه به حفظ هويت در فضاي الكترونيكي، گسترش و تعميق آن و اشاعه فرهنگ ايراني ـ اسلامي تأكيد مي‌نمايد و به مؤلفه‌هاي پوياي هدايت ملي براي تأثيرگذاري در صدر منطقه و جهان توجه داشته و با اجراي اين راهبردها و با به‌كارگيري فناوري اطلاعاتي و ارتباطي، طرح‌هاي اقدام، منابع فكري، علمي و فلسفي غني اسلام و باورهاي اجتماعي و اخلاقي را در يك رويكرد فعال به جهان معاصر ارائه مي‌نمايد. دسترسي به جامعة اطلاعاتي در سطح ملي و منطقه‌اي نيازمند به فراهم‌آوردن فرصت‌هاي برابر، عادلانه و امن اطلاعاتي براي همة شهروندان است. افراد جامعه بدون ملاحظه زمان و مكان و با استفاده از ابزار گوناگون اطلاعاتي مي‌توانند آزادانه با خانواده، دوستان و همكاران در نقاط مختلف كشور و جهان به صورت صوت و تصوير و ويدئو كنفرانس و ... ارتباط برقرار كنند.
الف ـ4ـ راهبردها


الف ـ 5 ـ راهبردها و راهكارها

راهبرد راهكار
الف ـ4ـ1 توسعه خط و زبان فارسي و اشاعه فرهنگ ايراني ـ اسلامي در فضاي الكترونيكي الف ـ4ـ1ـ1ـ گسترش خط و زبان فارسي در فضاي الكترونيكي.
الف ـ4ـ1ـ2ـ استانداردسازي و حمايت از توسعه و پشتيباني خط و زبان فارسي در نرم‌افزارهاي كاربردي و علمي.
الف ـ4ـ1ـ3ـ تدوين سياست‌ها و برنامه‌هاي پشتيباني خط و زبان فارسي در نرم‌افزارهاي كاربردي و سيستمي وارداتي.
الف ـ4ـ1ـ4ـ برنامه‌ريزي و سياست‌گذاري اشاعة فرهنگ ايراني ـ اسلامي در فضاي الكترونيكي.
الف ـ4ـ1ـ5ـ توسعه و تقويت مراكز توليد محتواي فرهنگي الكترونيكي مطابق با آداب و رسوم مناطق مختلف كشور.
الف ـ4ـ1ـ6ـ اتخاذ تدابير لازم براي مقابله با تهديدات فرهنگ ايراني ـ اسلامي در فضاي الكترونيكي.

الف ـ4ـ2 ـ فراهم كردن فرصتهاي برابر، عادلانه و امن فناوري اطلاعات براي همه شهروندان الف ـ4ـ2ـ1ـ گسترش شبكه‌هاي ارتباطي امن، پايدار، آسان و ارزان براي استفاده عموم.
الف ـ4ـ2ـ2ـ ايجاد نظام اطلاع‌رساني صحيح، سريع و به موقع براي عموم مردم.
الف ـ4ـ2ـ3ـ صيانت از حقوق شهروندي در فضاي الكترونيكي.



الف 4ـ3ـ افزايش آگاهي عمومي و سواد ديجيتالي جامعه/ تحول جامعه با افزايش آگاهي عمومي و سواد ديجيتالي الف ـ4ـ3ـ1ـ ترغيب و تشويق آحاد جامعه به يادگيري و كسب سواد اطلاعاتي.
الف ـ4ـ3ـ2ـ فراهم آوردن امكانات در اماكن عمومي جهت بهره‌گيري از فضاي الكترونيك.
الف ـ4ـ3ـ3ـ آموزش بهره‌گيري از فناوري اطلاعات به عموم شهروندان.

الف ـ4ـ3ـ4ـ افزايش دانش و مهارت همة شهروندان جهت بهره‌مندي از مزاياي فناوري اطلاعات در زندگي.
الف ـ4ـ3ـ5ـ تقويت فرايند آموزش فناوري اطلاعات براي بزرگسالان.

الف 4ـ4ـ ايجاد امنيت جامعه، خانواده و اشخاص در استفاده از خدمات الكترونيكي الف ـ4ـ4ـ1ـ وضع قوانين مورد نياز براي حفظ امنيت جامعه، خانواده و اشخاص.
الف ـ4ـ4ـ2ـ طراحي و به كارگيري سازوكارهاي امنيتي و حفاظتي براي حفظ امنيت جامعه، خانواده و اشخاص در فضاي الكترونيكي.
الف ـ4ـ4ـ3ـ آموزش شهروندان به رعايت نكات ايمني در فضاي الكترونيكي.
الف ـ4ـ4ـ4ـ بهره‌گيري از رمز و كدگذاري به صورت گسترده در راستاي صيانت از حقوق شهروندان.

ب ـ « حوزه منابع انساني»
ب ـ 1ـ تعريف و شناخت
قلمرو اين حوزه تعليم و تربيت نيروهاي مورد نياز براي آموزش كاربرد فناوري اطلاعات در توليد دانش، ابزار، مديريت شبكه‌هاي ارتباطي، اطلاعاتي و مديريت داده، اطلاعات و دانش را در همة ابعاد زندگي اجتماعي، فردي، سازماني و ملي شامل مي‌گردد. تربيت متخصصان براي تحقيق و پژوهش در سطوح تحصيلات تكميلي و مهندسي و مهارت‌آموزي نيروي كار در صنعت فناوري اطلاعات از محورهاي اساسي در اين حوزه راهبردي مي‌باشد. همچنين، حفظ نيروي كار متبحر و متخصص و جلوگيري از مهاجرت نيروهاي تحصيل كرده و با مهارت و جذب نخبگان و اساتيد از ساير جوامع نيز مي‌تواند مورد توجه برنامه‌ريزان و سياست‌گزاران در اين حوزه باشد. به طور كلي اين حوزه به تلفيق توسعة منابع انساني و توسعة صنعت فناوري اطلاعات و ارتباطات تمركز مي‌نمايد.
ب ـ2ـ هدف بنيادي


اين هدف به ارتقاء سطح دانش منابع انساني در سطوح مختلف آموزش رسمي، آموزش شغلي و آموزش فراگير يا يادگيري فارغ از همة محدوديت‌هاي جغرافيايي، فيزيكي و اقتصادي تأكيد نموده و آموزش در خانه، مؤسسات، محيط‌كاري و ارائة فرصت‌هاي جديد آموزشي و ارزيابي فرآيندهاي فناوري اطلاعات در كشور را بررسي مي‌نمايد. تعيين استانداردهاي كيفي و كمي براي تربيت منابع انساني و مديريت دانش نقش برجسته‌اي براي تحقق اين هدف دارد.
ب ـ3ـ جهت‌گيري‌‌هاي راهبردي
جهت‌گيريهاي راهبردي به آموزش و به‌سازي تخصصي و حرفه‌اي منابع انساني و سازماندهي مشاغل تخصصي و نيازسنجي براي تأمين نيروهاي آينده اين صنعت در كشور اشاره دارد. نظام‌هاي فني و مهندسي و حرفه‌اي و بازآرايي در رشته‌هاي آموزشي و مدارس هوشمند و شبكه‌هاي ملي و فراملي آموزش را هدف قرار داده كه در سطح استانداردهاي جهاني بتوانند نيروهاي محقق، متخصص، مهندس و مربي و ماهر را تأمين و تربيت كنند.

ب ـ4ـ راهبردها




ب ـ 5 ـ راهبردها و راهكارها

راهبرد راهكار
ب ـ4ـ1ـ نيازسنجي و برنامه‌ريزي توسعة منابع انساني در حوزة فناوري اطلاعات ب ـ4ـ1ـ1ـ برآورد منابع انساني مورد نياز آينده حوزه‌هاي مختلف فناوري اطلاعات.
ب ـ4ـ1ـ2ـ توسعة فضا و امكانات آموزشي و سازماندهي ظرفيت‌هاي كشور به منظور تأمين و ارتقاء سطح علمي و حرفه‌اي منابع انساني در حوزة فناوري اطلاعات.
ب ـ4ـ2ـ سازماندهي مشاغل و توسعة تشكل‌هاي صنفي، علمي و مهندسي در حوزة فناوري اطلاعات ب ـ4ـ2ـ1ـ سازماندهي مشاغل مورد نياز فناوري اطلاعات و طبقه‌بندي آنها.
ب ـ4ـ2ـ2ـ فراهم آوردن بستر مناسب براي گسترش انجمن‌هاي علمي، تشكل‌هاي صنفي در حوزه‌هاي مختلف فناوري اطلاعات.
ب ـ4ـ2ـ3ـ تشكيل سازمان نظام مهندسي فناوري اطلاعات.
ب ـ 4ـ3ـ آموزش و به‌سازي تخصصي و حرفه‌اي منابع انساني ب ـ4ـ3ـ1ـ بازآرايي رشته‌هاي آموزشي و پژوهشي دانشگاهي منطبق با استانداردهاي نوين، با توجه به نيازهاي توسعة فناوري اطلاعات كشور.
ب ـ4ـ3ـ2ـ توسعة ظرفيت‌هاي آموزشي فني و حرفه‌اي مورد نياز برنامه‌هاي توسعة فناوري اطلاعات توأم با سازماندهي مؤثر منابع و امكانات كشور.

راهبرد راهكار
ادامه راهبرد ـ ب ـ4ـ3ـ آموزش و به‌سازي تخصصي و حرفه‌اي منابع انساني در حوزة فناوري اطلاعات ب ـ4ـ3ـ3ـ توانمندسازي دانش‌آموزان در بهره‌گيري از فناوري اطلاعات در تمامي سطوح آموزش عمومي مطابق با استانداردهاي روزجهاني.
ب ـ4ـ3ـ4ـ تقويت خلاقيت فكري و قدرت ذهني و تفكر منطقي براي نوآوري در حوزة فناوري اطلاعات.
ب ـ4ـ3ـ 5 ـ تشويق متخصصان فني و محققين در جهت كشف مرزهاي جديد فناوري اطلاعات و افزايش كيفي و كمي اين گروه از تحصيل كردگان در كشور.
ب ـ4ـ3ـ6 ـ تسهيل آموزش‌هاي رسمي مبتني بر فناوري اطلاعات در مدارس ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان‌هاي كوچك و بزرگ با گسترش شبكه اينترنت و هوشمندي مدارس.
ب ـ4ـ3ـ7ـ تقويت تعامل مدارس داخلي با يكديگر و مدارس خارج از كشور جهت پرورش منابع انساني در سطح كلاس جهاني.
ب ـ4ـ3ـ 8 ـ حصول اطمينان از بهبود كمي و كيفي سواد اطلاعاتي عموم مردم با نرخ رشد پرشتاب.
ب ـ4ـ3ـ 9ـ تقويت سيستم آموزش مبتني بر فناوري اطلاعات بين دبيرستان‌هاي بزرگ و كوچك و دانشكده‌ها.

ج ـ « حوزة تحقيق و توسعه»
ج ـ 1ـ تعريف و شناخت
توسعة مديريت و فناوري از توانمندي‌هاي سطح بالاي جوامع محسوب مي‌گردد. خلاقيت، نوآوري و رخدادهاي فناوري اطلاعات به دليل استعداد انساني و قدرت نرم‌افزاري جامعة جوان و پوياي ايراني ـ اسلامي يك ثروت نهفته و آشكار نشده‌است كه مي‌تواند توليدكنندة دانش، انباشت و انتقال، كسب و انتشار دانش، فناوري و نوآوري جهت تأثير فعال به پيشرفت و توسعة جامعه دانش نوپاي ايراني در مقياس جهاني داشته باشد. ابعاد شهرهاي دانش، پارك‌هاي نوآوري و مراكز كارآفريني و اشتراك‌گذاري دانش و تبديل دانش ضمني به دانش تصريحي و كد شده از مزاياي جوامع اطلاعاتي است كه از فناوري اطلاعات بهره گسترده مي‌برند.
ج ـ2ـ هدف بنيادي

اين هدف با الگوي دانش‌پايه و دستيابي به جايگاه اول علمي و فناوري منطقه‌اي منطبق مي‌باشد، زيرا كه استقرار نظام نوآوري ملي بر بستر كاربرد گسترده از فناوري اطلاعات قرار دارد. شبكة دانش، مديريت دانش، تبادل دانش و اجراي پروژه‌هاي مشترك تحقيقاتي بين دانشگاه‌ها، تيم‌هاي مطالعاتي و پژوهشي و كرسي‌هاي علمي و فني در داخل و خارج از كشور با استفاده از اين فناوريها تسهيل گرديده و مرزهاي دانش در اقصي نقاط جهان بر محققان گشوده شده است. لذا تلاش براي استقرار نظام نوآوري فناوري اطلاعات و دستيابي به جايگاه اول با توجه به زيرساخت‌هاي ارتباطي و مزيتهاي انساني و بازارهاي مناسب جهاني براي جامعه ايراني ـ اسلامي به صورت بالقوه فراهم است. جهت‌گيريهاي راهبردي در اين حوزه به هويت فرهنگ تحقيق و بررسي و تكميل لايه‌هاي سياست‌گزاري، تأمين مالي، كارآمدسازي و مؤثرسازي حوزة فناوري اطلاعات پرداخته‌اند. به تقاضامحوري و مأموريت‌گرا نمودن پژوهش‌هاي كاربردي و توسعه اهميت داده و به برقراري ارتباط و پيوند بين مراكز تحقيقاتي و پژوهشي و آزمايشگاه‌هاي ملي و دانشگاه‌هاي متخصص در زمينة تحقيقات بنيادي در داخل و خارج از كشور توجه نموده است.
ج ـ3ـ جهت‌گيري‌هاي راهبردي
جهت‌گيري كه در اين حوزه اهميت دارد، تشكيل نهادهاي مالي خطرپذير جهت حمايت از نوآوري و پژوهش در حوزة فناوري اطلاعات است و تشويق و ترغيب دانشمندان برجسته و الگوسازي آنان براي نسل جوان و فرهيخته را دنبال نموده‌است. تمركز بر قطب‌هاي علمي و پژوهشي و مراكز خدمات نوين و تحقيق و توسعه از ديگر جهت‌گيريهاي تدوين راهبردها بوده‌است. حمايت از محققين و شركتهاي فني ـ مهندسي و همكاري بين نهادهاي عرضه‌كننده و مصرف‌كنندة علم و فناوري و تجاري سازي ايده‌هاي قابل تبديل به محصول از محورهاي راهبردي ديگر در اين حوزه مي‌باشد. در اين حوزه، همچنين به بهبود و بازدهي سرمايه‌گذاري در حوزة علم و فناوري و ايجاد انگيزه براي بنگاه‌هاي كوچك دانش‌محور و حفظ نخبگان و فرهيختگان و جلوگيري از مهاجرت آنان اشاره شده‌است.
ج ـ4ـ راهبردها

ج ـ 5 ـ راهبردها و راهكارها

راهبرد راهكار
ج ـ4ـ1ـ تقويت فرهنگ و روحية تحقيق و توسعة فناوري اطلاعات با صيانت از حقوق محققان و پژوهشگران ج ـ4ـ1ـ1ـ ايجاد و تقويت نهادهاي مالي خطرپذير در حوزة فناوري اطلاعات جهت حمايت از محققين و پژوهشگران
ج ـ4ـ1ـ2ـ تشويق محققين و معرفي پژوهشگران برجسته ملي و حمايت مؤثر و همه‌جانبه از فعاليتهاي پژوهشي آنها.
ج ـ4ـ1ـ3ـ تدوين الگو، وضع قوانين و ايجاد نظام صيانت از حقوق محققان و پژوهشگران در حوزة فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ توسعة نهادها، مراكز و واحدهاي علمي، فني و مهندسي خدمات نوين تحقيق و پژوهش فناوري اطلاعات در كشور ج ـ4ـ2ـ1 ـ سياست‌گزاري و برنامه‌ريزي براي تعيين اولويت‌هاي پژوهش در حوزه‌هاي فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ2ـ توسعه و تقويت قطب‌هاي علمي و مراكز آينده پژوهي، تحقيقاتي و پژوهشي كاربردي در حوزة فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ3ـ ايجاد وگسترش مؤسسات تحقيق و فناوري، واحدهاي مشاوره، فني، طراحي و مهندسي ساخت، بازاريابي و فروش و نوآوري‌هاي فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ4ـ تأسيس مراكز پژوهش و نوآوري با مشاركت نهادهاي پژوهشي خصوصي و تعاوني در حوزة فناوري اطلاعات و حمايت از آنها.
ج ـ4ـ2ـ 5 ـ ايجاد و تقويت شهرك‌ها و پارك‌هاي علمي و فناوري و مراكز رشد در حوزة فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ6 ـ ايجاد انگيزه و مشوق‌هاي لازم براي ايجاد بنگاه‌هاي كوچك دانش‌محور.
ج ـ4ـ3ـ تشويق، ترغيب و حمايت از تحقيقات تقاضامحور در حوزة فناوري اطلاعات ج ـ4ـ3ـ1ـ حمايت از تجاري‌سازي نتايج تحقيقات و پژوهش در حوزة فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ3ـ2ـ فراهم آوردن زمينه‌هاي شكل‌گيري تقاضا براي تحريك فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه در حوزه‌هاي اولويت‌دار.
ج ـ4ـ3ـ3ـ ايجاد نظام چند جانبة همكاري بين نهادهاي توليد دانش، صنعت و دولت براساس تقاضامحوري.
ج ـ4ـ3ـ4ـ آسيب‌شناسي و رفع موانع موجود در بازاريابي، توليد و صادرات محصولات فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ3ـ 5 ـ بهبود بازدهي سرمايه‌گذاري در حوزة علم و فناوري اطلاعات.
ج ـ4ـ4ـ توسعة شبكه‌هاي پژوهش و نوآوري در سطح ملي و برقراري ارتباط مؤثر بين شبكه‌هاي پژوهش و نوآوري ملي و بين‌المللي ج ـ4ـ4ـ1 ـ برقراري تنظيمات نهادي شبكة دانش بين نهادها، مؤسسات، مراكز و واحدهاي فناوري اطلاعات داخلي و توسعة روابط مؤثر با مراكز علمي و فني جهاني به منظور مثبت كردن تراز ملي دانش.
ج ـ4ـ4ـ2ـ استانداردسازي فعاليت‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي جهت بالابردن كيفيت محصولات و خدمات فناوري اطلاعات براي حضور در عرصه‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي.
ج ـ4ـ4ـ3ـ حضور فعال در مجامع تحقيقاتي و پژوهشي بين‌المللي به منظور ارتقاء كيفي پژوهش و نوآوري در كشور.
ج ـ4ـ4ـ4ـ تقويت و پياده‌سازي فرهنگ كارآفريني، مديريت نوآوري و مديريت ريسك در كشور.
ج ـ4ـ4ـ 5ـ مطالعه، بررسي و پايش مستمر و كسب اطلاع از نوآوري فناوري اطلاعات در سطح جهاني.
ج ـ4ـ4ـ6 ـ طراحي و اجراي پروژه‌ تحقيقات و فناوري براي تعيين اولويت‌ها و نيازها.
دـ «حوزة صنعت فناوري اطلاعات»
دـ1ـ تعريف و شناخت
صنعت فناوري اطلاعات به فراهم‌‌آوردن زيرساخت‌هاي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري، جهت توليد بسته‌هاي نرم‌افزاري و تجهيزات سخت‌افزاري پرداخته و بهره‌گيري از فناوري اطلاعات را ايجادكنندة فرصت‌هاي اشتغال در صنعت و خدمات دانسته و ايجاد محيطي توانمند جهت رشد قوي و پايدار اين صنعت را مورد توجه قرار داده است. همچنين، استفاده از فناوري اطلاعات جهت توسعة صنايع در ساير حوزه‌هاي توليد ملي را توصيه نموده و اين صنعت را پيشتاز صنايع نوين در كشور دانسته است. سازماندهي خوشه‌اي فعالان در حوزة فناوري اطلاعات در سرتاسر كشور و بهره‌گيري از توانمندي و مهارت نيروي انساني كشور براي خلق ارزش در اين زمينه مي‌تواند، سهم ايران را از بازار جهاني اين صنعت افزايش دهد. تشويق شركت‌ها بدون در نظرگرفتن اندازة آنها به واسطة بهره‌گيري كامل از فناوري اطلاعات، آنها را قادر خواهد ساخت تا با مشتريان در سراسر كشور و جهان مبادلات تجاري داشته باشند.

دـ2ـ هدف بنيادي



هم‌اكنون اين صنعت در جهان جوان و بازارهاي آينده آن رو به گسترش مي‌باشد. زيرساختهاي لازم در كشور فراهم است و نيروي انساني تحصيل كرده كه توانايي توليد محصول و خدمات نوين بسته‌هاي نرم‌افزاري و ارائة خدمات كاربردي را در سطح جهاني داشته باشد، تربيت شده است. سهم ايران از بازارهاي رو به رشد منطقة جهاني بسيار بسيار ناچيز است و تأثير كاربرد اين فناوري در همة سيستم‌هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي يك فرصت راهبردي براي جامعة ايراني است كه بهره‌گيري به موقع از اين فرصت مي‌تواند ظرفيت‌هاي اجتماعي، اقتصادي و زيرساخت‌هاي ارتباطي كشور را بهبود بخشد.

دـ3ـ جهت‌گيري‌هاي راهبردي
رويكرد اين حوزه، توانمندسازي صنعتي كشور در حوزة فناوري اطلاعات به‌ عنوان پيشران توسعة ملي مي‌باشد كه بر افزايش سهم بازارهاي فراملي با افزايش توانايي رقابت‌پذيري و تقويت‌بخش غيردولتي در كشور، حمايت از حرفه‌هاي صنعتي و شبكه‌هاي علمي، فني، صنعتي و اجتماعي و رفع انحصارات و تكيه بر شايستگي‌هاي كليدي جامعه ايراني در شكل‌دهي به صنايع پيشتاز فناوري اطلاعات به عنوان يك حوزة راهبردي تمركز دارد. ارتقاء كيفيت محصولات، وضع قوانين تسهيل‌كننده و اولويت‌بخشيدن به سهم بازارهاي منطقه‌اي و جهاني، تقدم نسبت به تأمين نيازهاي داخلـي و حضور فعـال در عرصة بيـن‌المللي از جهت‌گيري‌هاي كلي مطرح در اين حوزه مي‌باشد.

دـ4ـ راهبردها
دـ 5 ـ راهبردها و راهكارها
راهبرد راهكار
دـ4ـ1‌‌ـ دستيابي به سهم مناسب از بازار جهاني كالا و خدمات فناوري اطلاعات دـ4ـ1ـ1‌ـ انتخاب بازار هدف به منظور صدور محصولات و خدمات فناوري اطلاعات.
دـ4ـ1ـ2ـ حمايت و پشتيباني سياسي و اقتصادي از توليد و عرضه كالا و خدمات در حوزة فناوري اطلاعات.
د‌‌ـ4ـ1ـ3ـ ارتقاء كيفيت محصولات و خدمات فناوري اطلاعات جهت رقابت‌پذيري صادرات آنها.
د‌ـ4ـ1ـ4ـ وضع قوانين و مقررات تسهيل‌كننده صادرات محصولات و خدمات فناوري اطلاعات.
دـ4ـ1ـ5 ـ بسترسازي براي توليد محصول و خدمات مشترك بين بنگاه‌هاي ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي.
دـ4ـ1ـ6ـ جذب سرمايه‌گذاري مستقيم بومي و خارجي درحوزة فناوري اطلاعات.
دـ4ـ1ـ7ـ ايجاد صندوق‌ها و بنگاه‌هاي سرمايه‌گذار مخاطره‌آميز جهت كمك به ايده‌هاي نوآورانه فناوري اطلاعات.
دـ4ـ2ـ ايجاد فضاي رقابتي كسب و كار براي توليدكنندگان كالا و خدمات در حوزة فناوري اطلاعات دـ4ـ2ـ1ـ ايجاد نظام استانداردسازي و ارزيابي كيفي كالا و خدمات فناوري اطلاعات.
دـ4ـ2ـ2ـ برگزاري همايش‌ها و نمايشگاه‌ها و حمايت مالي و معنوي از توليدكنندگان كالا و خدمات.
دـ4ـ2ـ3ـ برقراري ثبات، پايداري و امنيت مناسب فعاليت‌هاي اقتصادي در حوزة فناوري اطلاعات.
دـ4ـ2ـ4ـ نفي انحصار و رانت جهت ايجاد فرصت‌هاي مناسب و برابر، توأم با شفاف‌سازي اطلاعات براي فعالين اقتصادي صنعت فناوري اطلاعات.
دـ4ـ2ـ5 ـ به كارگيري فناوري اطلاعات در تمامي شركت‌ بدون در نظرگرفتن اندازة آنها جهت گسترش مبادلات تجاري با مشتريان در سراسر كشور و جهان (گسترش بازار).
دـ4ـ3ـ سازماندهي اقتصادي ـ فني صنايع پيشتاز فناوري اطلاعات در كشور با رويكرد شبكه‌اي و خوشه‌اي دـ4ـ3ـ1ـ سياست‌گذاري، برنامه‌ريزي و وضع قوانين مناسب براي حمايت از امنيت سرمايه‌گذاري در صنعت فناوري اطلاعات.
دـ4ـ3ـ2ـ توسعه و تقويت شركت‌ها و مراكز توليد محصولات حوزة فناوري اطلاعات با رويكرد شبكه‌اي و خوشه‌اي.
دـ4ـ3ـ3ـ استفاده از فناوري اطلاعات به عنوان توانمندساز جهت توسعة صنايع در ساير حوزه‌هاي اقتصادي و اجتماعي.
دـ4ـ3ـ4ـ تقويت پيوند بنگاه‌هاي كوچك و متوسط در زنجيرة ارزش صنعت فناوري اطلاعات و كاربرد.

هـ‍ ـ «حوزة كسب و كار»
ه‍ـ ـ1ـ تعريف و شناخت
دامنة اين حوزه مشتمل بر كلية فعاليتهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، گردشگري، علمي، آموزشي و درماني و .... مي‌باشد. كاربرد فناوري اطلاعات در ساير بخشهاي اجتماعي و اقتصادي موجب تسهيل در ارائه خدمات، كاهش هزينه‌هاي توليد، انتشار فناوري، توسعة تجارت الكترونيك و كاهش ميزان ترافيك عمومي و مصرف انرژي و آلودگي محيط‌زيست مي‌گردد كه مي‌توان تحت عنوان اطلاعات مداركردن كسب و كارها از آن نام برد. اين حوزه بر بانكداري الكترونيكي، دولت الكترونيكي، تجارت و بازرگاني الكترونيكي، آموزش الكترونيكي، مديريت دانش، كارآفريني، تشكيل شركتهاي مجازي و دانشگاههاي الكترونيكي تأكيد داشته و منازل هوشمند، سازمانهاي چابك و كار از راه دور و در خانه و شبكه‌سازي فعاليتهاي كسب و كار را پوشش مي‌دهد كه مي‌توان آن را دانش پايه كردن كسب و كارها نام نهاد.
ه‍ ـ2ـ هدف بنيادي


كاربرد فناوري اطلاعات به عنوان توانمندساز براي چابك‌سازي، انعطاف‌پذيري و گسترش شبكه‌هاي ارتباطي، اطلاعاتي و الكترونيكي و پيوند شبكه‌اي دفاتر كار، شرايط ويژه‌اي را فارغ از سن و جنس ايجاد نموده و افراد مي‌توانند در محل مورد نظر خود زندگي كنند، بدون اينكه نيازمند روشهاي حمل و نقل فيزيكي باشند و از اين طريق كاهش هزينه‌ها و ارتقاء بهره‌وري ملي را به دنبال خواهد داشت.
بهره‌گيري از شبكه‌ها در فعاليت‌هاي توليدي، توزيعي و بخش اقتصادي موجب صرفه‌جويي در منابع انرژي خواهد شد و بدين‌وسيله فشار بر محيط كاهش مي‌يابد و چابكي نيروي كار و ارتقاء كيفيت مديريت و انعطاف‌پذيري سازمان‌ها در شرايط محيطي پيچيده و توأم با عدم اطمينان، ثبات و پايداري بيشتري به دنبال خواهد داشت. هدف ديگر، ايجاد فرصتهاي كسب وكار در اين حوزة نوظهور و عصر فراصنعتي براي جوامع جوان و تحصيل كرده است كه ايران اسلامي مي‌تواند در اين مسير هم پيشتاز كشورهاي منطقه باشد.
ه‍ ـ3ـ جهت‌گيري‌هاي راهبردي
تقويت كارآفريني، افزايش بهره‌وري، بازنگري و مهندسي مجدد فرآيندهاي سازماني، صنعتي، خدماتي و توليدي با كاربرد گستردة فناوري اطلاعات يكي از اهداف اساسي اين حوزه مي‌باشد. همچنان كه توسعة كسب و كار الكترونيكي نيز از اولويت برخوردار است؛ توسعة فعاليت‌هاي رقابتي و گسترش نظام اطلا‌ع‌رساني شفاف امكاني مناسب براي كارآفرينان ملي خواهد بود. گسترش زيرساختها و نياز روزافزون جامعه، امكان سرمايه‌گذاري جديد در اين فعاليت‌ها را فراهم نموده است.

ه‍ ـ4ـ راهبردها

هـ‍ ـ 5 ـ راهبردها و راهكارها
راهبرد راهكار
ه‍ ـ4ـ1ـ كارآفربني با بهره‌گيري از فناوري اطلاعات و ايجاد فضاي مناسب كسب و كار رقابتي جهت اخذ سهم مناسب از بازارهاي جهاني.

ه‍ ـ4ـ1ـ1‌ـ بسترسازي مؤثر براي توسعة كسب وكار، عرضة محصولات و خدمات در سطح ملي و بين‌المللي با بهره‌گيري از فناوري اطلاعات.
ه‍ ـ4ـ1ـ2ـ كارآفريني در حوزه‌هاي كسب وكار الكترونيكي با توسعة زيرساختهاي فناوري اطلاعات.
ه‍ ـ4ـ1ـ3ـ توسعة خوشه‌ها و شبكه‌هاي كسب وكار با بهره‌گيري از فناوري اطلاعات.
ه‍ ـ4ـ1ـ4ـ گسترش و پيوند جامعة شبكة دفاتر كار براي انتخاب شغل افراد فارغ از شرايط سني و جنسي جامعه.
ه‍ ـ4ـ2ـ افزايش بهره‌وري با استفاده از فناوري اطلاعات در توليد كالا و خدمات. ه‍ ـ4ـ2ـ1ـ گسترش كاربرد فناوري اطلاعات در واحدهاي توليدي و خدماتي
ه‍ ـ4ـ2ـ2ـ به كارگيري فناوري اطلاعات در شفاف‌سازي نظام اطلاعاتي توليد كالا و خدمات.
ه‍ ـ4ـ2ـ3ـ بسترسازي مناسب با بهره‌گيري از فناوري اطلاعات در جهت ارتقاء سطح بهره‌وري ملي و بخشي.
ه‍ ـ4ـ2ـ4ـ تلاش در جهت گسترش شبكه‌ها و فعاليت‌هاي اقتصادي و كار از راه دور جهت كاهش مصرف منابع انرژي، ترافيك و فشار بر منابع محيطي.
ه‍ ـ4ـ2ـ 5 ـ كاربرد فناوري اطلاعات در افزايش سرعت مبادلات پرحجم و با ارزش.
ه‍ ـ4ـ2ـ6 ـ تشكيل بازارهاي تركيبي «بنگاه به بنگاه» و «بنگاه به مشتري» در ابعاد داخلي و خارجي.
ه‍ ـ4ـ2ـ7ـ تقويت بخش خصوصي با بهره‌گيري از فناوري اطلاعات در بازاريابي و گسترش بازارهاي بدون مرز.
ه‍ ـ4ـ3ـ چابك‌سازي فرايندهاي كسب و كار با استفاده از فناوري اطلاعات ه‍ ـ4ـ3ـ1ـ بازنگري و سازماندهي فرايندهاي كسب وكار مبتني بر كاربرد يكپارچة فناوري اطلاعات.
ه‍ ـ4ـ3ـ2ـ معماري سازماندهي مبتني بر فناوري اطلاعات جهت چابك‌سازي كسب وكار.
ه‍ ـ4ـ3ـ3ـ پيوند بخش فناوري اطلاعات و ساير بخش‌هاي اقتصادي جامعه.

راهبرد راهكار
ه‍ ـ4ـ4ـ شفاف‌سازي و قابليت اعتماد و اطمينان جامعه به كسب وكار الكترونيكي. ه‍ ـ4ـ4ـ1‌ـ ايجاد نظام مالي، بانكي، گمركي، بازرگاني، تجاري و حمل ونقل و .... يكپارچه تجارت الكترونيكي.
ه‍ ـ4ـ4ـ2ـ ايجاد نظام بيمه‌اي درخصوص تجارت الكترونيكي.
ه‍ ـ4ـ4ـ3ـ ايجاد نظام صدور گواهي و احراز هويت الكترونيكي مطمئن.
ه‍ ـ4ـ4ـ4ـ كسب اطلاع مستمر از روندهاي بازار و فناوري.

و ـ « حوزة دولت»
و ـ 1ـ تعريف و شناخت
دامنه فعاليت دولت در زمينه فناوري اطلاعات به اولويتهاي حاكميتي در زمينه ارائه خدمات عمومي، قانون‌گذاري، سياست‌گزاري، معماري سازمان‌هاي دولتي و گسترش زيرساختهاي نرم‌افزاري و سخت افزاري مربوط مي‌شود. توسعه مديريت دانش با بهره‌گيري از فناوري اطلاعات و برقراري امنيت فضاي الكترونيكي تبادل اطلاعات كشور در اين حوزه قرار دارد. توسعه دولت الكترونيكي استقرار نظام نوآوري ملي و ايجاد شبكه‌هاي مادر زيرساخت ارتباطي از ديگر محورهاي مورد توجه در اين حوزه مي‌باشد. بازنگري دولت در فرآيند‌هاي كاري و بازمهندسي سازمانها و ساختارها و افزايش سواد اطلاعاتي كاركنان دولت و كاهش زمان و هزينه خدمات به شهروندان نيز در اين حوزه قرار مي‌گيرد. دولت بهره‌بردار نيست بلكه بسترساز حمايت‌كننده هماهنگ‌كننده و ناظر در چارچوب رقابت‌هاي سالم و ايجادكنندة فرصت‌هاي دسترسي براي همة آحاد جامعه است.
و ـ 2 ـ هدف بنيادي


دستيابي به جامعه دانش‌محور، يكي از اهداف اساسي دولت است تا بتواند رضايت عمومي را فراهم آورد و سطح توسعه‌يافتگي كشور را ارتقاء دهد. فراهم آوردن زيرساخت‌هاي سخت‌افزاري با پهناي باند پرسرعت، ارزان مطمئن و امن از ديگر اهداف اين حوزه مي‌باشد. همچنين، تحول در نظام اداري و كاهش بوروكراسي اجتماعي نيز در اين حوزه مورد توجه قرار گرفته است. افزايش آگاهي‌هاي عمومي و برقراري مديريت يكپارچه ملي متناسب با مقتضيات فضاي الكترونيكي داخلي و خارجي و گسترش فرهنگ كاربرد صحيح فناوري اطلاعات از ديگر اهداف دولت مي‌باشد.
و ـ3ـ جهت‌گيري‌هاي راهبردي
جهت‌گيري اساسي راهبرد‌هاي اين حوزه متكي بر تفكيك وظايف حاكميت و تصدي در فناوري اطلاعات است. تلاش روزافزون براي شكل‌گيري جامعه اطلاعاتي و جامعه دانش پايه متناسب با اهداف سند چشم‌انداز بيست ساله از ديگر محور‌هاي جهت‌گيري در اين راهبرد‌ها مي‌باشد. بهبود ساختار سازماني دولت و تحول در ساختار موجود و تشكيل دولت الكترونيكي متناسب با شرايط اجتماعي و توانمندي‌هاي فناوري اطلاعات نيز مورد نياز انتظار اين حوزه مي‌باشد. مديريت تحول ملي، مبتني بر كاركرد فناوري اطلاعات، از جهت‌گيريهاي كلان راهبرد‌هاي اين حوزه است.
و ـ4ـ راهبرد‌ها
و ـ 5 ـ راهبرد‌ها و راهكارها

راهبرد راهكار
و ـ4ـ1ـ مديريت تحول اداري كشور مبتني بر فناوري اطلاعات و ـ4ـ1ـ1 بهره‌گيري از فناوري اطلاعات در اصلاح نظام اداري ( اجرايي، قضايي و تقنيني) كشور متناسب با مقتضيات فضاي الكترونيكي و گسترش سيستمهاي بدون كاغذ
و ـ4ـ1ـ2 تدوين برنامه‌هاي اجرايي و طراحي نظام ارزيابي با تعيين شاخص‌هاي عملكرد فناوري اطلاعات در جهت تحقق اهداف چشم‌انداز بيست ساله
و ـ4ـ1ـ3ـ افزايش سواد اطلاعاتي كاركنان دولت جهت تحقق دولت الكترونيك
و ـ4ـ1ـ4ـ طراحي حكومت و ساختار سازماني جامعة اطلاعاتي درون سازماني، بين سازمان‌ها و فراسازماني با ارتباطات الكترونيكي
و ـ4ـ1ـ 5 ـ در دسترس همگان بودن آسان اطلاعات مديريت عمومي در خانه و محل كار
و ـ4ـ2ـ نهادينه‌سازي مديريت
عالي دانش و اطلاعات در سازمان‌هاي دولتي و ـ4ـ2ـ1ـ ارتقاء جايگاه مديريت فناوري اطلاعات در دستگاه‌هاي اداري ( اجرايي، قضايي و تقنيني)
وـ4ـ2ـ2 ـ ايجاد و توسعه سيستم مديريت دانش در سطح سازمان جهت به اشتراك‌گذاري دانش، مهارت‌ها و تجربيات كاركنان دولت
و ـ4ـ3ـ تدوين قوانين توسعه‌دهنده تسهيل‌كننده فناوري اطلاعات براي بهره‌گيري فراگير جامعه و ـ4ـ3ـ1ـ اصلاح و وضع قوانين جهت تسهيل و تسريع در توسعه و كاربرد فناوري اطلاعات متناسب با قدرت كنترل بازار
وـ 4ـ3ـ2 تدوين استاندارد‌هاي مورد نياز حوزه فناوري اطلاعات
و ـ 4ـ3ـ3ـ گسترش كيفيت مديريت صحيح فركانس راديويي و اختصاص عادلانه آن
و ـ 4ـ3ـ4ـ ترويج برون‌سپاري فعاليت‌هاي اطلاعات و ارتباطات به بخش خصوصي
و ـ 4ـ4ـ استانداردسازي و يكپارچگي سيستمها و نظامات فناوري اطلاعات و ارتباطات در كشور و ـ4ـ4ـ1ـ يكپارچگي و استانداردسازي سامانه‌ها، نرم‌افزارهاي عمومي و اختصاصي و پايگاههاي دادة ملي براي تعامل و استفادة بهينه از منابع اطلاعاتي
وـ 4ـ4ـ2ـ تدوين و روزآمد‌سازي استانداردهاي حوزة فناوري اطلاعات و نظارت بر اجراي صحيح آنها
و ـ 4ـ4ـ3ـ توسعه و استفاده فراگير از نرم‌افزار‌هاي آزاد/متن باز
وـ 4ـ 5 ـ استقرار نظام ملي نوآوري فناوري اطلاعات در كشور با تنظيمات نهادي كارآمد و مؤثر و ـ 4ـ 5ـ1ـ تهيه نگاشت نهادي سازمان‌هاي فعال كشور در حوزة فناوري اطلاعات
و ـ4ـ 5 ـ2ـ ايجاد نظام ارزيابي براي انجام تنظيمات نهادي نظام نوآوري
وـ4ـ 5 ـ3ـ تنظيم وظايف، هماهنگ‌سازي ارتباطات و هدايت ارتباط عملكرد ميان اجزاي نظام فناوري اطلاعات
و ـ 4 ـ6 ـ استقرار نظام امنيت فضاي الكترونيكي تبادل اطلاعات كشور وـ4ـ6 ـ 1ـ استقرار نظام مديريت و راهبري امنيت فضاي تبادل اطلاعات كشور
وـ4ـ6 ـ 2ـ استانداردسازي محصولات و سازوكار امنيت حوزه فناوري اطلاعات
وـ4ـ6 ـ 3ـ توسعه و تقويت صنعت بومي امنيت فناوري اطلاعات
وـ4ـ6 ـ 4ـ ايجاد نظام پيشگيري و مقابله با تهديدات مختلف در حوزة فناوري اطلاعات
وـ4ـ6 ـ 5 ـ سهولت ايمني و امنيت جهت شبكه‌هاي پرسرعت و كارآمد
و ـ 4 ـ 7 ـ ايجاد شبكه‌هاي مادر زيرساخت ارتباطي امن و مطمئن براي دسترسي ارزان
آحاد جامعه وـ 4ـ 7 ـ 1 ايجاد شبكة يكپارچه ارتباطي مادر مورد نياز فناوري اطلاعات در سطح كشور
وـ 4ـ7ـ2ـ ايجاد شبكه ملي اينترنت براي دسترسي با كيفيت، امن و پايدار در سراسر كشور در هر زمان و هر مكان براي هر كس
وـ4ـ7ـ3ـ ايجاد نظام مديريت يكپارچه شبكه ملي ارتباطات و فناوري اطلاعات
وـ4ـ7ـ4ـ توسعه و تقويت نرم‌افزارهاي مورد نياز زيرساخت‌هاي ارتباطي در راستاي تحقق يكپارچگي، همراه با امنيت و پايداري آن
وـ4ـ7ـ 5 ـ ارتقاء و بهبود محيط حقوقي و نظارتي و تضمين امنيت شبكه براي كاربران
وـ4ـ7ـ6 ـ تشويق، ترغيب و حمايت جهت توسعه هماهنگ و فراگير زيرساخت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات در سراسر كشور
وـ4ـ7ـ7ـ تقويت و توسعه مراكز و پايگاههاي داده حياتي براي تحقق جامعه اطلاعاتي
ز ـ « حوزة تعاملات منطقه‌اي و بين‌المللي»
ز ـ 1ـ تعريف و شناخت
چگونگي پيوند شبكه‌هاي ملي ارتباطي و اطلاعاتي با كشور‌هاي منطقه و جهان و حضور مبتكرانه در مجامع و نهادهاي منطقه‌اي و بين‌المللي و گسترش بازارهاي كسب و كار فراتر از مرزهاي ملي و تجارت الكترونيكي و همكاري‌هاي صنعتي و علمي و مهندسي در قلمرو اين حوزه قراردارد.
تبادل فرهنگي در فضاي مجازي و روشهاي مديريت آن با حفظ آرمان‌ها و ارزش‌ها از ديگر مسائل اين حوزه مي‌باشد. تمركز بر بازارهاي هدف، شناسايي رقبا و رصد كردن مستمر بازارهاي جهاني و انتقال دانش و انجام پروژه‌هاي مشترك علمي، فني و اقتصادي نيز در اين حوزه قرار دارد.
زـ2ـ هدف بنيادي


هدف، نيازمند گسترش ارتباطات همه جانبه در ابعاد مختلف اقتصادي، سياسي اجتماعي و فرهنگي مي‌باشد. كانون منطقه در زمينة فناوري اطلاعات نيازمند پيوند و تقويت ارتباطات كشور با ساير كشور‌ها مي‌باشد. بهره‌گيري از مزاياي تجارت، سلامت، آموزش، گردشگري، بانك، بيمه و ....... الكترونيكي نيازمند گسترش پيوند‌هاي فيزيكي و نرم‌افزار‌ي (حقوقي و علمي ) مي‌باشد. همچنان كه افزايش سهم محصولات و خدمات فناوري اطلاعات در بازار‌ها، نيازمند حضور مستمر با استفاده از مزاياي اين صنعت در جهان است.
ز ـ3ـ جهت‌گيري‌هاي راهبردي
راهبرد‌هاي اين حوزه به حضور مبتكرانه در مجامع و نهادهاي منطقه‌اي تكيه نموده؛ انتخاب بازار‌هاي هدف را در اولويت قرارداده، بر انتقال تجربه و دانش از ساير كشور‌هاي پيشرو توجه دارد. توانمندسازي ملي براي دستيابي به‌قدرت رقابت جهت كسب بازارها با گسترش همكاري‌هاي مشترك اقتصادي و تجاري با ديگر كشور‌ها نيز اهميت به سزايي پيدا نموده است.
تطبيق قوانين و استانداردهاي ملي با قوانين و استانداردهاي بين‌المللي درفرآيند جهاني شدن از ديگر موضوعات مهم در انتخاب و گزينش راهبرد‌هاي اين حوزه بوده است.
ز ـ4ـ راهبردها



ز ـ 5 ـ راهبردها و راهكارها

راهبرد راهكار
زـ4ـ1ـ گسترش همكاري و تعامل با كشور‌هاي جهان در حوزة فناوري اطلاعات ز ـ4ـ1ـ1 ايجاد نهادهاي مشترك علمي، فني، اقتصادي، تجاري و اجراي طرح‌هاي امنيتي منطقه‌اي و بين‌المللي.
ز ـ4ـ1ـ2 اتصال شبكة ارتباطي كشور به كشور‌هاي همجوار به منظور تبادل و انتقال اطلاعات و برقراري ارتباطات بين‌المللي
ز ـ 4ـ1ـ3 جذب و به كارگيري افراد حقيقي و حقوقي با استعداد خارجي براي توسعة پرشتاب فعاليت‌هاي فناوري اطلاعات كشور
ز ـ 4ـ1ـ4 تلاش در جهت دستيابي به سيستم‌ها و شبكه‌هاي آموزش كشور‌هاي پيش‌رو در صنعت فناوري اطلاعات
ز ـ 4ـ1ـ 5 استقرار نمايندگي‌هاي جهاني جهت فناوري اطلاعات در كشور براي تحقق بخشيدن به كانون و مركز سرويس‌هاي فناوري اطلاعات منطقه‌اي
ز ـ 4ـ1ـ6 جذب و به كارگيري افراد حقيقي و حقوقي با استعداد خارجي براي توسعه پرشتاب فعاليت‌هاي فناوري اطلاعات كشور

راهبرد راهكار
زـ4ـ2ـحضور فعال و مبتكرانه در مجامع و نهادهاي منطقه‌اي و بين‌المللي فناوري اطلاعات براي حفظ حقوق، ارزش‌ها و منافع ملي ز ـ 4ـ2ـ1 بهره‌گيري از تجربيات منطقه‌اي و بين‌المللي در توسعة فناوري اطلاعات
ز ـ 4ـ2ـ2 حضور فعال در سازمان‌ها و مجامع منطقه‌اي و بين‌المللي مرتبط با حوزة فناوري اطلاعات
ز ـ 4ـ2ـ3 بهره‌گيري از تسهيلات و امكانات سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌‌المللي جهت توسعة سطح علمي و فني در حوزة فناوري اطلاعات
زـ4ـ3ـ عرضة خدمات و محصولات در حوزة فناوري اطلاعات در بازارهاي منطقه‌اي و بين‌المللي زـ4ـ3ـ1 افزايش كيفيت و توان رقابتي محصولات داخلي فناوري اطلاعات در چارچوب استانداردهاي بين‌المللي
زـ4ـ3ـ2 فراهم آوردن بستر همكاري‌هاي اقتصادي و تجاري منطقه‌اي و بين‌المللي
زـ4ـ3ـ3 مكلف نمودن دفاتر نمايندگي‌ها و سفارتخانه‌ها جهت همكاري در بازاريابي محصولات در حوزه فناوري اطلاعات
زـ4ـ3ـ4 انجام پروژه‌هاي مشترك با شركت‌ها و سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي
زـ4ـ3ـ 5 پوشش و پيوند بنگاههاي كوچك، متوسط و بزرگ از سوي بنگاه‌هاي جهاني
زـ4ـ4ـ ارتباط با مجامع علمي و تحقيقاتي جهت انتقال و تبادل دانش و فناوري زـ4ـ4ـ1 مجامع علمي و تحقيقاتي بين‌المللي جهت ارتقاء سطح علمي و انتقال دانش در حوزة فناوري اطلاعات به كشور
زـ4ـ4ـ2 همكاري با مراكز و مجامع علمي و تحقيقاتي و اجراي پروژه‌هاي مشترك
زـ4ـ4ـ3 حمايت از حضور مؤثر متخصصين ايراني در مجامع علمي و تحقيقاتي
زـ4ـ4ـ4 ايجاد دانشگاههاي مجازي مشترك با كشورهاي منطقه‌اي و بين‌المللي.
زـ4ـ4ـ5 فراهم‌آوردن زيرساخت ارتباطي فناوري اطلاعات براي پيوند شبكه‌هاي علمي ملي با شبكة منطقه‌اي و بين‌المللي.

6 ـ3ـ شاخص‌ها و اهداف كمي
بديهي است، پس از تصويب جهت‌گيري‌هاي كلي سند (بيانيه‌هاي ارزشها، چشم‌انداز و مأموريت)، حوزه‌هاي راهبردي، اهداف و راهبردهاي هر حوزه، لازم است دستگاه‌هاي مسئول هر يك از حوزه‌هاي مذكور تعيين گرديده و طي مدت 6 ماه، شاخص‌هايي سنجـش و اهداف كمي چشم‌انـداز سندفناوري اطلاعات كشور را تهيـه و به تصويب شورايعالي فناوري اطلاعات كشور برسانند. اين فرآيند مورد نظارت راهبردي مرحله‌اي برنامه‌هاي پنج ساله توسعة فناوري كشور در راستاي تحقق چشم‌انداز سند قرار گرفته و ارزيابي مستمر ساليانه عملكرد اجرايي دستگاهها بر اين مبنا صورت خواهد گرفت.

ضميمه: تعاريف واژگان كليدي
ـ فناوري اطلاعات
با رويكرد فني مي‌توان گفت به كليه فناوري‌هايي كه در جمع‌آوري، انتقال، ثبت، پردازش، انتشار و نمايش اطلاعات به بشر كمك مي‌كنند فناوري اطلاعات و ارتباطات گويند. توربان فناوري اطلاعات را استفاده از شبكه‌هاي كامپيوتري در سازمان‌ها مي‌داند. هنري لوكاس بكارگيري هرگونه فناوري به منظور جمع‌آوري، پردازش، ذخيره‌سازي و انتقال اطلاعات را فناوري اطلاعات مي‌داند. براساس تعاريف گفته‌شده مي‌توان فناوري‌هاي اطلاعات و ارتباطات را در پنج گروه فناوري‌هاي دريافت اطلاعات شامل انواع حسگرها، صفحه كليد و ماوس و ...، فناوري‌هاي انتقال اطلاعات شامل ماهواره‌ها، شبكه‌هاي زيرساخت مخابرات و ارتباطات و ... فناوري‌هاي پردازش اطلاعات شامل انواع رايانه‌ها بزرگ و كوچك و ريزپردازنده‌ها نهفته در وسايل مصرفي، فناوري‌هاي ثبت و نگهداري اطلاعات شامل انواع حافظه‌ها و فناوري‌هاي نمايش اطلاعات شامل انواع نمايشگرها و چاپگرها و ... رده‌‌بندي نمود.
ـ آمادگي الكترونيكي
آمادگي الكترونيكي به توانايي كشور در بهره‌برداري از امكاناتي چون اينترنت به عنوان محور رشد جامعه و توسعه انساني اشاره دارد. به طوركلي آمادگي الكترونيكي اين‌طور تعريف شده است:« ميزان آمادگي يك جامعه براي مشاركت در اقتصاد الكترونيكي.»
ـ زيرساخت اطلاعات
زيرساخت اطلاعات، استانداردها، قوانين و مقررات، فعاليت‌هاي تجاري و فناوري‌هايي را كه به منظور انتقال و به اشتراك‌گذاري امن و مجاز اطلاعات موردنياز است در برمي‌گيرد. بانك جهاني زيرساخت اطلاعاتي و ارتباطي را به شبكه‌هاي اطلاعاتي و مخابراتي اطلاق مي‌كند كه از طريـق آنها اطـلاعات منتـقل، ذخـيره و ارائه مي‌شوند. با تـوجه به مطالب ارائه‌شده در خصوص مفهوم زيرساخت و زيرساخت اطلاعات، مي‌توان گفت كه مفهوم زيرساختهاي فناوري اطلاعات تبيين‌كننده عواملي است كه داراي ويژگيهاي زير باشد:
1. فراهم‌كننده مبنايي براي پشتيباني ساير خدمات و سرويسها
2. ارائه‌كننده خدمات ضروري و لازم براي ايجاد و توسعه ساير بخشها
3. تسهيلاتي است كه جنبه عمومي دارند و متعلق به فرد/سازمان خاصي نيستند.
4. تسهيلات، خدمات و تأسيساتي هستند كه مي‌توان گفت كه مهمترين مصاديق زيرساخت‌هاي فناوري اطلاعات عبارتند از:
زيرساختهاي فني
زيرساختهاي حقوقي و قانوني
زيرساختهاي امنيتي
زيرساختهاي اجتماعي و فرهنگي
ـ زيرساختهاي فني
بدون وجود زيرساخت فني مناسب جهت پياده‌سازي و بكارگيري پايگاهها و برنامه‌هاي كاربردي، بهره‌گيري از منافع فناوري اطلاعات محقق نخواهدشد. توسعه هر بخش به نحوي از زيرساخت‌هاي فني تأثيرپذير خواهدبود.
مي‌توان زيرساخت فني را از دو بعد زيرساخت ارتباطي و اطلاعاتي مورد بررسي قرارداد:
ـ زيرساخت ارتباطي
تجهيزات و سامانه‌هايي است كه از طريق آنها اطلاعات انتقال و يا دريافت مي‌گردد. مانند شبكه‌هاي مخابراتي، خطوط فيبر نوري و غيره.
ـ زيرساخت اطلاعاتي
از زيرساختهاي اطلاعاتي مهم مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
الف ـ مركز داده اينترنتي(IDC) ب ـ كارت هوشمند ج ـ سيستم تشخيص هويت (GIS) دـ سيستم اطلاعات جغرافيايي
ـ زيرساختهاي حقوقي و قانوني
بكارگيري و توسعه موفق فناوري اطلاعات به وجود قوانين و مقرراتي كه مشوق توسعه باشند و نه عامل بازدارنده؛ وابسته است. براين اساس كشورها نيازمند اصلاح قوانين و يا تدوين قوانين جديدي هستند كه پذيرش و بكارگيري فناوري اطلاعات را مورد توجه قراردهد. اين قوانين بايد مواردي از قبيل شيوه سازماندهي و اداره‌كردن بخش فناوري اطلاعات، حريم شخصي، امنيت، جرايم رايانه‌اي، شناسايي و صدور مجوز، مالياتها، تعرفه‌هاي گمركي و ساير موضوعات را پوشش دهند.
ـ زيرساختهاي امنيتي
براساس مطالعات انجام‌گرفته در مورد زيرساختهاي امنيتي، يك جامعه اطلاعاتي ايمن جامعه‌اي است كه در آن همه كاربران به اين جامعه اطمينان دارند و قادرند كه اطلاعات را به گونه‌اي مطمئن به اشتراك گذارده و مديريت كنند.
ـ يادگيري الكترونيكي
يادگيري الكترونيكي براساس تعريف كميسيون اتحاديه اروپا در برنامه اجرايي عبارتست از « بكارگيري اينترنت و فناوري‌هاي چندرسانه‌اي جديد جهت بهبود كيفيت يادگيري از طريق تسهيل دسترسي به منابع و خدمات و همچنين تسهيل تعاملات و همكاري‌ها».
در اين شيوه‌هاي يادگيري جديد كه دانش‌آموز محورند، اهميت يادگيري به عنوان يك فرآيند اجتماعي، بسيار مورد توجه قرارمي‌گيرد و تعاملات بين دانش‌آموزان با يكديگر و همچنين بين دانش‌آموز و مدرسان بسيار حائز اهميت است.
ـ يادگيري از راه دور
روشي براي تدريس از راه دور بخصوص براي مناطق دوردستي كه تسهيلات آموزشي و رشته‌هاي آموزشي موردنياز دسترس نمي‌باشد. يادگيري از راه دور شامل يادگيري از طريق تلويزيون، راديو، مكاتبه، اينترنت، لوحهاي آموزشي، ويدئو و ... مي‌باشد.
ـ دولت الكترونيكي
امروزه جوامع در حال تبديل شدن به جوامع الكترونيكي و شهروندان نيز به كاربران شبكه‌هاي اطلاعاتي هستند اكنون مردم بيشتر به حقوقشان آگاه هستند و سعي مي‌كنند كه توانايي‌هاي خود را در اخذ تصميمات آگاهانه در جنبه‌هاي تاثيرگذار بر زندگي‌شان توسعه دهند در همين راستا دولت الكترونيكي در اكثر قريب به اتفاق كشورها مورد توجه قرارگرفته و كشورهاي درحال توسعه اقداماتي را در جهت نيل به اين هدف شروع كرده‌اند. مي‌توان گفت كه دولت الكترونيكي ازحد يك ايده جديد فراتررفته و همه كشورهاي توسعه يافته و حتي در حال توسعه، گام‌هاي موفقي را به سوي بهره‌برداري از پتانسيل‌ها و مزاياي اين مقوله برداشته‌اند.
در عصر حاضر افراد جامعه انتظار دارند كه كليه خدمات و سرويس‌هاي دولتي با حداقل هزينه، حداكثر سرعت و حداقل زمان در اختيار آن‌ها قرارگيرد، لذا اين امر حائز اهميت است كه دولت، توانايي ارائه بهترين خدمات را در كمترين زمان و با بهترين راندمان، به اقشار مختلف جامعه داشـته باشد. در بسـياري از كشورهاي كمـتر توسعه يافته سامانه‌ها و ابزارهايي كه در حال حاضر در ادارات دولتي براي ارائه خدمات و اطلاعات به شهروندان مورد استفاده قرار مي‌گيرند، قديمي بوده و روند كار در دستگاه‌هاي دولتي كند است. آنها در جلب رضايت شهروندان موفقيت چنداني ندارند از سوي ديگر سرمايه‌گذاريهاي قابل توجهـي در زمينه طراحي و به كارگيري سيستم‌هاي جديد در بخش دولتي صورت نمي‌گيرد.
با بكارگيري دولت الكترونيكي، دولت‌ها به دنبال بهبود كيفيت و افزايش سرعت خدمت‌رساني مداوم با كاهش هزينه تعامل بين خود و گروه‌هاي شهروندي (افراد، شركت‌ها و جوامع شهري) مي‌باشد. گروههاي ذينفع كليدي در اين خصوص عبارتند از:
ـ شهروندان
ـ سازمانها و نهادهاي دولتي
ـ شركتها
ـ سازمانهاي غيرانتفاعي
NGOها
ـ شركتهاي ارائه‌دهنده خدمات شهري
ـ قوه مقننه و قضائيه
ـ سلامت الكترونيكي
سلامت الكترونيكي عبارتست از «توسعه استفاده و بكارگيري فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي جهت ارتقاي سلامت». همچنين براساس تعريف آيزنباخ در سال 2001، كه يكي از پيشگامان مبحث سلامت الكترونيكي است، اين واژه چنين تعريف شده است:
«سلامت الكترونيك، ارائه خدمات و اطلاعات بهداشتي و درماني از طريق اينترنت و فناوري‌هاي مربوطه است. اين واژه تنها به مشخصات فني اشاره ندارد بلكه به شيوه تفكر، تلقي و تعهد به بهبود مراقبت‌هاي درماني در سطح ملي، منطقه‌اي و جهاني نيز از طريق بكارگيري فناوري اطلاعات اشاره دارد».
سه مفهوم مرتبط ديگر كه به تبيين مفاهيم مرتبط كمك مي‌كنند عبارتند از:
1ـ دوراپزشكي1، درماني را در اختيار افرادي قرار مي‌دهد كه به مراكز مشاوره‌اي دسترسي ندارند و در مناطق دورافتاده قراردارند.
2ـ خدمات بر خط،2 سامانه‌هاي كاربردي مبتني بر وب كه از طريق آن شهروندان مي‌توانند بدون مراجعه به دفاتر عمومي مربوط به خدمات درماني، براي دريافت اين خدمات اقدام كنند.
3ـ سيستم‌هاي مديريت و پرونده‌هاي بيماران: مجموعه‌اي از پايگاههاي داده است كه به منظور مديريت و استفاده از پرونده‌هاي بيماران ايجاد شده‌اند. اين پايگاه اطلاعات شخصي بيماران، سوابق بيماري‌ها و نتايج آزمايشات آنها را پوشش مي‌دهد.
ـ تجارت الكترونيكي
در ساده‌ترين تعريف مي‌توان تجارت الكترونيكي را انجام امور تجارت بوسيله سامانه‌هاي الكترونيكي دانست. گروه مشاوره‌اي گارتنر به عنوان يك شركت تحقيقاتي و مشاوره‌اي معتبر، تجارت الكترونيكي را ميزان استفاده يك شركت از فرصتهاي ايجادشده توسط شبكه اينترنت و فناوري‌هاي مرتبط معرفي نموده‌اند. سازمان توسعه و همكاريهاي اقتصادي3 نيز تجارت الكترونيك را انجام تجارت (خريد و فروش كالاها و خـدمات) از طريق‌اينترنت، (خواه كالاها و خدماتي‌كه قابليت ارائه و تحويل از طريق
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- Telecomedicine
2- On-lineservice
3- OECD
اينترنت را دارند و خواه آنهايي كه ندارند) خريد، فروش و مبادله كالا، خدمات و اطلاعات از طريق شبكه مي‌داند.
ـ گردشگري الكترونيكي
به‌طور خلاصه گردشگري الكترونيكي را مي‌توان «بكارگيري فناوري اطلاعات در جهت دسترسي به منابع و تجربيات گردشگري مربوط به يك كشور يا يك منطقه دانست». بنا به يك تعريف جامع‌تر « گردشگري الكترونيكي همان كسب و كار الكترونيكي در گردشگري است». براي سازمان‌هايي كه در بخش گردشگري مشغول فعاليتند، كسب و كار الكترونيكي در واقع استفاده از فرصت‌هاي موجود در جهت بهبود ارتباطات و تعاملات خارجي و داخلي از طريق اينترنت و اينترانت است.
ـ بيمه الكترونيكي
بيمه الكترونيكي را در حالت كلي مي‌توان «كاربرد اينترنت و ساير فناوري‌هاي اطلاعاتي در توليد و توزيع خدمات بيمه‌اي» تعريف نمود. در تعبيري خاص و محدوتر نيز بيمه الكترونيكي را ارائه پوششي بيمه‌اي دانست كه از طريق آن يك بيمه‌نامه به صورت آنلاين ارائه شده، مورد مذاكره قرار گرفته و قرارداد بسته مي‌شود.»
ـ كاربران
كاربران فناوري اطلاعات افرادي هستند كه در يك زمينه خاص اجتماعي و حرفه‌اي از فناوري اطلاعات به منظور برقراري ارتباط با ديگران، هماهنگي در انجام فعاليت‌ها، سرگرمي و يا تجارت و انجام كسب و كار استفاده مي‌كنند. بديهي است كه واژه كاربران طيف وسيعي از افراد را شامل مي‌شود كه آنها را مي‌توان با توجه به زمينه‌هاي كاربري در گروه‌هاي مختلفي طبقه‌بندي نمود. به عنوان مثال كاربران يادگيري الكترونيكي را مي‌توان به اساتيد، دانشجويان، معلمان، دانش‌آموزان و... تقسيم‌بندي نمود. جهت ارائه يك دسته‌بندي كلي از كاربران فناوري اطلاعات در سطح ملي مي‌توان آنها را به شكل ذيل دسته‌بندي نمود:
• شهروندان: شهروند عضوي است از يك شهر يا يك كشور كه برخوردار از حقوق و منزلتي مدني است. شهروند الكترونيكي هم فردي است كه با فناوري اطلاعات آشنايي دارد و مي‌تواند از خدمات الكترونيكي يك شهر الكترونيكي استفاده كند.
• بخش خصوصي: براساس اصل 44 قانون اساسي، بخش خصوصي شامل آن قسمت از كشاورزي، دامداري، صنعت، تجارت و خدمات مي‌شود كه مكمل فعاليت‌هاي اقتصادي دولتي و تعاوني است.
• سازمانها و نهادهاي دولتي: براساس اصل 44 قانون اساسي بخش دولتي شامل كليه صنايع بزرگ، صنايع مادر، بازرگاني خارجي، معادن بزرگ، بانكداري، بيمه، تأمين نيرو، سدها و شبكه‌هاي بزرگ آبرساني، راديو و تلويزيون، پست و تلگراف و تلفن، هواپيمايي، كشتيراني، راه و راه‌آهن و مانند اين‌ها مي‌شود كه به صورت مالكيت عمومي و در اختيار دولت است.
• سازمانها و نهادهاي غيردولتي: به طور كلي، اصطلاح سازمان غيردولتي درمورد مؤسساتي به كار مي‌رود كه مستقيماً از بودجه دولتي استفاده نمي‌كنند و اعضـاي آنها در مقابل فعاليـتي كه انجام مي‌دهند، مسئـوليت تفويـض شده دولـتي ندارند. گاهي اين اصطلاح هم مفهوم «سازمان‌هاي مردمي» يا به اختصار PO به كار برده مي‌شود. سازمان ملل متحد، اصطلاح NGO را به هر گروه غيرانتفاعي داوطلبانه از شهروندان جهاني اطلاق مي‌كند كه در سطح محلي، منطقه‌اي و بين‌المللي تشكيل شده باشد. آنها نظريات و ارزيابي‌هاي كارشناسي خود را ارائه مي‌دهند و همچون مكانيزم هشداردهنده عمل مي‌كنند و در اجراي توافق‌نامه‌هاي بين‌المللي، همكاري و نظـارت دارند. بنا بـه نظر نظام مـلي حسابرسي در آمـريكا سازمـان‌هايي غيرانتفـاعي محسوب مي‌شوند كه هزينه‌هاي آنها عمدتاً از طريق كمكها و مساعدت‌هاي مردمي تأمين گردد.
بانك جهاني سازمان غيردولتي را «سازمان‌هاي خصوصي مي‌داند كه فعاليت‌هايي را در راستاي التيام رنج، افزايش منافع مردم فقير، حفاظت از محيط‌زيست، فراهم نمودن اساسي‌ترين خدمات اجتماعي، يا توسعه اجتماعي دنبال مي‌نمايند. «در مفهوم گسترده‌تر اين عنوان براي هر سازمان غيرانتفاعي كه مستقل از دولت است، به كار برده مي‌شود. اتحـاديه اروپا سازمـانهاي غيردولتي را سازمـان‌هايي تعريـف مي‌كـند كه بـراي سود شخصي تشكيل نشده‌اند. اگرچه ممكن است كارمندان حقوق‌بگير داشته باشند و در فعاليـت‌هاي سودآور شركت نمـايند، اما سود يا مازاد حاصـله را بين اعضا و مديران پخش نمي‌كنند.